De geest van de drift. Over neuropsychoanalyse

Beschrijving

De term ‘drift’ komt in het dagelijks taalgebruik weinig ter sprake. We kunnen op drift zijn. We kunnen driftig zijn. In een beter daglicht staan gedrevenheid en geestdrift. Meer algemeen heb je de drijfveer als beweegreden. In de psychoanalyse was de drift aanvankelijk een centraal begrip. Later maakte het plaats voor affect en voor het belang van relaties met anderen. Met de neuropsychoanalyse zit de drift echter opnieuw in de lift.

We leven grotendeels op automatische piloot. Pas wanneer we over iets vallen, worden we gedwongen bewust het stuur te grijpen en te onderzoeken wat er misloopt en waarom. Vaak maken we meerdere keren (ook tegen beter weten in) dezelfde fout. In zekere zin is onze stille wens dat alles vanzelf loopt.

De nieuwe discipline van de neuropsychoanalyse is uitgegroeid van een millenniumbaby tot een zelfbewuste jongvolwassene. Ze koppelt inzichten die tot stand kwamen vanuit honderdvijfentwintig jaar vrij en luidop denken binnen spreekkamers wereldwijd aan een derdepersoonsstandpunt van daarbuiten. Correlaties worden gelegd tussen subjectieve ervaringen en neurowetenschappelijke bevindingen.

Dit boek handelt over de geest van de drift binnen de neuropsychoanalyse. De auteur inspireerde zich daarbij vooral op het evoluerende oeuvre van haar grondlegger Mark Solms en van Ariane Bazan. Interludia verlichten en verluchten het geheel vanuit wat zich levensecht in het hoofd van een psychoanalyticus afspeelt.

Dit boek verscheen als 32^ste uitgave in de reeks Psychoanalytisch Actueel.
Overzicht van uitgaven verschenen bij Gompel&Svacina in de reeks.

Mark Kinet is psychiater en psychoanalyticus, hoofdredacteur van de reeks Psychoanalytisch Actueel en auteur of (co)redacteur van een dertigtal boeken op het vlak van psychiatrie en psychotherapie, psychoanalyse en cultuur. Voor een overzicht van zijn publicaties zie www.markkinet.be.

ISBN: 9789463714105

‘’De geest van de drift’ is pakkend geschreven en neemt de lezer mee op een ingewikkelde tocht. De materie die zo schijnbaar moeiteloos wordt gepresenteerd, is immers complex en bevat veel stof op het vlak van de hersenenbiologie en de psychoanalytische theorieën, in het bijzonder die van Lacan. Dat is knap gedaan, want het vraagt veel kennis, denkwerk en ervaring. De adstructie in de noten is grondig en zeer uitvoerig. Ik vind dit boek boeiend en stimulerend. Het zet – ook filosofisch en metapsychologisch – aan tot nadenken en is zowel leerrijk als informatief.’ – Antoine Mooij

‘Nu doet Mark in dit boek iets heel bijzonders. Niet alleen gidst hij zijn lezers op een voor hem kenmerkende toegankelijke en humoristische manier door echt zware materie. (Laat ik het zo zeggen: aan zijn hand durf ik het schoolplein van de neuropsychoanalyse wel op). Maar hij laat ook zien dat het neuropsychoanalytische project een voortzetting is van Freuds oorspronkelijke geloof in de neurobiologie, en zijn hoop dat die ooit de hypothesen van zijn werk zou ondersteunen. En gaandeweg dit boek, raakte ook ik gecharmeerd van het idee dat dit hybride veld weleens een nieuw fundament zou kunnen betekenen voor ons vak. Een kernfysica, zoals Mark het noemt. Eén waarmee we mogelijk uit het pluralistische, en relativistische, en daardoor ook een beetje fatalistische, tijdperk van de postmoderne psychoanalyse zouden kunnen breken.

Er is in de laatste jaren weleens gelachen om de wetenschappelijke aspiraties van vroege analytici. Freud, weten we allemaal, werd verbannen naar de sjofele geesteswetenschappen faculteiten, waar mensen zoals ik hem mochten oprapen. Zijn hoop om van de analyse een harde wetenschap te maken werd nu gezien als een overblijfsel van een al te optimistisch negentiende-eeuws positivisme. Met andere woorden: Freud had een hekel aan dichters en filosofen, maar per slot van rekening bleek hij er zelf één te zijn.

En daar is natuurlijk wel iets voor te zeggen: als de fundamenten van onze geest inderdaad irrationeel zijn, is dan de poging van de psychoanalyse om zich als wetenschap in te kleden niet gelijk aan een poging van het ego om een pijnlijke waarheid op een acceptabele manier te vermommen? Maar nu zijn daar ineens Mark Solms, en Ariane Bazan, en nu ook Mark Kinet, die opnieuw een serieuze en belangrijke claim leggen voor de wetenschappelijke fundering van de psychoanalyse. En geloof me, zoals de Britten zeggen: They are up to something. We doen er goed aan om naar ze te luisteren. En laat dat luisteren vooral beginnen bij De geest van de drift. Want Mark heeft ermee mijn desinteresse in de hersenen genezen. Ik twijfel er niet aan dat het bij u hetzelfde zal doen. Het is een schitterend boek.’ –Arthur Eaton, excerpt boekpresentatie Gent op 4 december 2022

‘De auteur slaagt erin verschillende psychoanalytische denkrichtingen samen te brengen met de neurowetenschappen als ruggengraat. Het boek is geworteld in een leven van psychoanalytische praktijk en publicaties. Het is geschreven in een heldere, soms poëtische taal. Verbazingwekkend origineel en verrijkend!’– Rudi Vermote, MD, PhD, emeritus hoogleraar KU Leuven

Samengevat biedt dit boek een uitstekend en interessant overzicht van de theorieën van Solms en Bazan, zelfs met een stevige kritiek. Het boek is vlot en helder geschreven met amusante interludia. De auteur heeft veel psychoanalytische, neurobiologische, filosofische en literaire kennis waarmee hij de theorieën verrijkt en extra toegankelijk maakt. Het boek is zeker een aanrader voor de geïnteresseerde lezer.

Gedreven door interesse in de mogelijkheden en grenzen van een kruisbestuiving tussen psychoanalyse en neurowetenschappen – en daarmee die tussen geestes- en natuurwetenschappen – werd Kinets essay al snel een zelfstandige studie naar kernteksten en inzichten van de neuropsychoanalyse, gelezen “met een klinische en psychotherapeutische bril”. Meer concreet neemt naast het baanbrekende werk van Mark Solms, dat van  Ariane Bazan, boegbeeld van de lacaniaanse neuropsychoanalyse, in deze studie een centrale plaats in. Mark Kinet weet in dit boek op zeer heldere wijze en begrijpelijke taal de lezer mee te nemen in een nog jong en zeer complex wetenschappelijk domein.

–> Lees de volledige recensie

Inhoudsopgave

Klik hier om de inhoudsopgave te bekijken.

Proloog

Klik hier om de proloog bij het boek te lezen.

Preview