Filosofie-Tijdschrift jrg. 34 nr. 5: Serendipiteit: paradox van de ongezochte vondst

Beschrijving

Een los papieren nummer bestellen kan via https://filosofie-tijdschrift.nl/nummer-nabestellen.
Een abonnement telt 6 nummers per jaar. Zie onze abonnementspagina.

Het vijfde nummer van deze jaargang is gewijd aan het verschijnsel serendipiteit: het vinden van iets onverwachts en bruikbaars, terwijl de vinder op zoek was naar iets totaal anders. Vandaar de titel: Serendipiteit: paradox van de ongezochte vondst.

Het wellicht beroemdste voorbeeld van serendipiteit is de ontdekking van de antibacteriële stof penicilline. Toen de Schotse arts en microbioloog Alexander Fleming zijn laboratorium opruimde, viel hem op dat een schimmel zich had gevestigd op een kweekplaat met bacteriën en dat rondom die schimmel geen bacteriën groeiden. Hij analyseerde de door de schimmel uitgescheiden stof; het bleek penicilline te zijn.

Dit is slechts een van de vele voorbeelden van ‘ongezochte vondsten’ in de wetenschap, zoals serendipiteit zich ook op vele andere terreinen van het leven heeft gemanifesteerd. Verschijnselen zo verschillend als theezakjes en tiramisu zijn bijvoorbeeld ook het gevolg van serendipiteit.

In dit nummer worden vooral de filosofische aspecten van dit fenomeen nader onder de loep genomen. Zo wordt het concept serendipiteit genealogisch en wetenschapshistorisch behandeld, maar wordt serendipiteit ook gekoppeld aan recente ontwikkelingen in concrete vakgebieden zoals de cognitiewetenschappen en AI. Daarnaast wordt de vraag gesteld hoe serendipiteit onze kijk op de wetenschap beïnvloedt.

Naast het themadeel treft u in dit nummer ook weer onze vier rubrieken aan, evenals de berichten, boekbesprekingen en attenderingen.

Inhoud

Themagedeelte Serendipiteit

Serendipiteit
Een inleiding
Richard Starmans & Bram van Dijk

Serendipiteit: een historische en conceptuele verkenning
Carla Rita Palmerino & Laurens van der Goot

Het onvoorstelbare universum
Sterrenkundige ontdekkingen en ons bewegende wereldbeeld
André van Delft

Serendipiteit in silico
Bram van Dijk

Serendipiteit in de wetenschap: vinden wat je niet zocht
Herman de Regt

‘Wonder en is gheen Wonder’
Over verwachtingen, intenties, fouten en toeval in de zoektocht naar kennis
Richard Starmans

Comparatieve filosofie

De ander ben je zelf
Het belang van Zhuang Zi’s spil van de dào voor interculturele filosofie
Martine Berenpas

Berichten

Filosofie van wetenschap en techniek

Wending naar een humanistische kosmologie?
George Lengkeek

Filosofie van politiek en cultuur

De Trias Politica afgestoft
Paul Gerbrands

Filosofie en onderwijs

Een meester uit Udenhout
Cornelis Verhoeven (Udenhout 1928 – Den Bosch 2001)
Wil Derkse

Berichten

Boekbesprekingen

De poëzie van Nietzsche
Jesse Doornenbal

De integrale Kant
Donald Loose

Grandeur vinden in je misère
Gerbert Faure

Attenderingen

Recente wijsgerige uitgaven in het Nederlands taalgebied