OnderWijsTijd jrg. 1 nr. 3

Beschrijving

Een los nummer bestellen kan via onderwijstijd@spabonneeservice.nl.

---

Inhoud van dit nummer

Lezen bij kinderen met een verstandelijke beperking
Martine Ceyssens, Katrien Roelandts & Karen Jacobs

Leren lezen is een recht. Het is ook essentieel om in onze maatschappij te kunnen functioneren. Toch zien we dat het niet zo evident is om kinderen met een verstandelijke beperking gericht en structureel leesonderwijs te geven. Dit vormde dan ook de uitdaging in het project LezergameZorg. De bedoeling was om dertien kinderen die al langere tijd leesonderwijs kregen maar nog steeds niet in staat waren om tot lezen te komen, op te nemen in het project. Ouders, leerkrachten, studenten en lectoren van de banaba Buitengewoon Onderwijs (UCLL) stapten mee in het project. Ondanks COVID-19 zagen we een mooie vooruitgang bij alle kinderen en dit zowel voor het leren synthetiseren van letters, het lezen van letters als voor het lezen van eenvoudige woorden.

Artistieke interacties in de meertalige klas
Karen Reekmans & Carla Swerts

Voor het Europese project Erasmus+ KA2 ArtiCULan gingen Hogeschool PXL Hasselt, de Universiteit van Porto, de Universiteit Las Palmas de Gran Canaria en de Universiteit Istanbul Cerraphaşa na wat onderwijs mogelijk maakt als je meertalige kinderen – en bij uitbreiding alle kinderen – laat groeien dankzij muzische expressie. Onderwijs faciliteert groei als kinderen zich expressief mogen uiten in een veilige omgeving. Daarnaast is het valideren van de talige en culturele identiteit een basisrecht dat zorgt voor sociale cohesie (UNESCO, 2010). De Conventie van de Rechten van het Kind garandeert respect voor ieders identiteit (art. 29) en vrije keuze van taal en cultuur (art. 30). Dit vereist leraren die cultureel responsief handelen en de talige en culturele diversiteit omarmen (Villegas & Lucas, 2002; Özüdogru, 2018).

Rekenproblemen, dyscalculie en het automatiseren van basiskennis
Wied Ruijssenaars & Cécile Ruijssenaars-Elshoff

Een belangrijk doel bij het aanleren van schoolse vaardigheden als lezen, spellen (foutloos schrijven) en rekenen is dat ze deel gaan uitmaken van wat we kunnen benoemen als het repertoire aan kennis en vaardigheden. De beoogde kwaliteit daarvan is dat ze altijd en overal min of meer onbewust zijn toe te passen. We lezen en rekenen elke dag heel wat af. De hoeveelheid letters en cijfers die we dagelijks zien en koppelen aan een betekenis, is immens. We ordenen de wereld om ons heen in symbolen die op hun beurt weer volgens regels zijn geordend in patronen. Dat we dit als vanzelfsprekend vlot en foutloos kunnen, blijft wonderlijk. Maar voor een deel van de mensen is die vanzelfsprekendheid een illusie. Niet omdat ze het niet begrijpen, maar omdat het niet lukt om de lees- en rekentaal met allerlei willekeurig lijkende afspraken voldoende te automatiseren.

De Jonge Kind Specialist
Lisanne Quinten

Kinderopvang en basisonderwijs werken steeds intensiever samen, vaak in één gebouw en vanuit een gezamenlijke visie. In deze zogeheten kindcentra (KC) is specialistische kennis over ontwikkeling van kinderen van 0 t/m 7 jaar van groot belang. Signalen uit het werkveld maken duidelijk dat leerkrachten met specifieke kennis over het jonge kind gemist worden. De reguliere pabo in Nederland biedt hiertoe onvoldoende opleidingskennis. De pabo van Fontys Hogescholen heeft daarom de opleidingsroute Jonge Kind Specialisten (JKS) ontwikkeld. De opleiding vormt een brug tussen kinderopvang en basisonderwijs.

De weg naar volgroeide hoogbegaafdheid
Carl D’hondt & Hilde Van Rossen

In de populaire literatuur wordt hoogbegaafdheid vaak nog voorgesteld als iets waarmee je geboren wordt. Zoals de kleur van de ogen of het haar genetisch bepaald is – en dus vastligt bij de geboorte – zo zou ook hoogbegaafdheid vastliggen vanaf de geboorte (nature-modellen). Andere modellen benadrukken het belang van het milieu in het ontstaan van hoogbegaafdheid. Een aangepaste opvoeding thuis, adequate leerprogramma’s en didactische designs op school, naast ondersteunende stimulansen vanuit de directe omgeving (hobbyclubs, muziek- en tekenscholen, een netwerk van ondersteunende vrienden, …) zouden extra voeding geven aan het ontluiken en de groei van de talenten van het kind (nurture-modellen). Nog andere theorieën benadrukken de persoonlijke inzet (vlijt, volharding). Niet enkel nature en/of nurture zijn belangrijk, maar vooral het doorzettingsvermogen en de wil om er te komen (1% inspiratie, maar 99% transpiratie!). Er zijn ook modellen die enkele specifieke persoonlijkheidseigenschappen van hoogbegaafden accentueren als dragers van hoogbegaafdheid, zoals stressbestendigheid, doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen, fascinatie, streven naar excellentie.

De aanpak van faalangst
Caro Lemeire, Sarah Van Gorp, Robbe Van Steenlandt, Gytha Burman & Wil Meeus

Zou het kunnen dat heel wat ongemotiveerde leerlingen blokkeren door passieve faalangst? Hoe krijg je hen ‘back on track’? En wat doe je best als een overijverige (actief faalangstige) leerling panikeert en daardoor onder zijn of haar niveau scoort? We combineerden verschillende modellen, deden een casestudie in Mechelen (Busleyden Atheneum Pitzemburg) en kwamen tot een aantal verrassende resultaten.

Zorg voor het leren van leraren
Lisbeth Van Hecke

In onderwijs staat de zorg voor de leerlingen en hun ontwikkeling centraal. Vanuit intern en extern kwaliteitsonderzoek stellen we een verhoogde behoefte aan onderwijsontwikkeling vast. De belangrijkste voorwaarden en enkele mogelijkheden tot effectief professionaliseren worden in dit artikel toegelicht. De sociaal-constructivist Vygotsky (1896-1934) sprak in het begin van de twintigste eeuw al over het belang van de zone van naaste ontwikkeling. In deze eeuw ligt de klemtoon eerder op de mogelijkheden tot ontwikkeling op maat van onze leraren(teams) als hefboom voor het ontwikkelen van leerwinst bij onze leerlingen.