E-BOOK OOP 59 (4)

Inhoud van dit nummer

Volgspot: Meer inclusief?!
Anke A. de Boer

Perspectieven van ex-druggebruikers op herstel na langdurige residentiële behandeling in een therapeutische gemeenschap
Sofie Maertens, Jürgen Magerman & Wouter Vanderplasschen

Onderzoek naar herstel waarbij persoonlijke en omgevingsgebonden bevorderende factoren door cliënten zelf in kaart gebracht worden is beperkt beschikbaar in de literatuur. Inzicht krijgen in deze ondersteunende factoren is echter voor zowel de praktijk als het beleid een belangrijk gegeven. Dit onderzoek brengt via diepte-interviews de perspectieven van dertien mensen met een vroegere afhankelijkheidsproblematiek in kaart over de dynamieken van herstel na het volgen van een langdurige residentiële behandeling in een drugvrije therapeutische gemeenschap. De elementen van het CHIME-model worden gebruikt om de individuele beleving van het herstelproces te exploreren. Tijdens het herstelproces worden diverse levensdomeinen op een als meer zinvol ervaren manier ingevuld tot men een zekere kwaliteit van leven kan bereiken. Dit is een uniek proces dat sterk samenhangt met persoonlijke eigenschappen, de context en de eventuele aanwezigheid van bepaalde hulpbronnen. Steunende interne factoren en hulpbronnen in de omgeving en maatschappij zoals doorzettingsvermogen en wilskracht, een positieve ingesteldheid, zelfinzicht, goede heropgebouwde familie- en netwerkrelaties en het hebben van een voldoening gevende job blijken essentieel. De meerwaarde van de residentiële behandeling blijkt zich vooral te situeren in het (h)erkennen van onderliggende problemen, aanleren van adequate copingmechanismen en inzicht verwerven in negatieve dynamieken en contacten betreffende het verleden. Tot slot worden sociale integratie en deel uitmaken van de maatschappij gerapporteerd als uiterst belangrijke factoren in het herstelproces.

Effectief handelen bij externaliserend leerlinggedrag
Jan O. Bijstra, Anke A. de Boer & José van der Hoeven

In dit onderzoek hebben we gekeken welke handelingen leraren in het (voortgezet) speciaal onderwijs gebruiken in situaties waarin leerlingen externaliserend gedrag laten zien. We observeerden met behulp van een digitaal observatie-instrument 61 leraren van 17 (voortgezet) speciaalonderwijsscholen. Daarnaast werd bij leraren de Leraar-Leerling Relatie Vragenlijst (LLRV) afgenomen en bij leerlingen de Klimaatschaal. Leraren selecteerden twee leerlingen die doorgaans het meeste externaliserende gedrag vertoonden. De observaties leverden 286 incidenten op. Leerlingen lieten vooral verbaal gedrag en schending van de regels zien; leraren reageerden vooral met korte verbale signalen, negeren, vragen stellen en het leerlinggedrag beschrijven. Geen enkele leraarhandeling sprong er positief uit in de zin dat gebruik ervan in vergelijking met andere handelingen resulteerde in 1) minder incidenten, 2) kortere incidenten, 3) een langere tijd tussen incidenten en 4) een langere tijd tot het eerste incident. Wel resulteerden sommige handelingen (bijvoorbeeld negeren) in vergelijking met andere handelingen in langere incidenten, een kortere tijd tussen incidenten en een kortere tijd tot het eerste incident. Wanneer de relatie leraar en leerling positief was, vonden er minder incidenten plaats en was de tijd tot het eerste incident langer. In de discussie bespreken we onze ideeën over waarom externaliserend leerlinggedrag niet stopt bij sommige leraarhandelingen en waarom leraren sommige handelingen wel en andere niet inzetten.

Elke glimlach die je verzendt, komt twee keer terug. Betrouwbaarheid en validiteit van de Smiley 9-12, een instrument om de tevredenheid van kinderen met hun behandeling in de jeugdhulp te meten
Anne-Marie N. Huyghen, Janneke Metselaar, Wendy J. Post, Ilonka N. von Rudnay & Erik J. Knorth

Cliënttevredenheid wordt beschouwd als een belangrijke indicator van de kwaliteit van de jeugdhulp die kinderen en jongeren ontvangen. Om deze te meten voor 9-12-jarige kinderen die gespecialiseerde jeugdhulp in groepsverband ontvangen, is de Smiley 9-12 ontwikkeld. Het instrument, bestaande uit 26 items in de vorm van visueel analoge schalen (VAS), brengt op zes domeinen de ervaringen van kinderen in kaart: informatieverstrekking, behandelomgeving, expertise hulpverleners, relatie met hulpverlener, voortgang hulpverlening en behandeluitkomsten. De Smiley 9-12 is op constructvaliditeit en betrouwbaarheid getest in een sample van 594 kinderen die hulp ontvingen van 20 verschillende jeugdhulporganisaties in Nederland. Toepassing van Mokken Schaalanalyse voor Polytome items (MSP) resulteerde in een finale versie met 18 items, die als een matig sterke (H=0.43) en betrouwbare (Rho=0.91) schaal kan worden beschouwd om cliënttevredenheid bij kinderen te meten. Deze versie toont ‘steekproefonafhankelijkheid’ voor kenmerken als leeftijd, sekse, hulpfase, type ontvangen hulpverlening, en wijze van afname (groepsgewijs vs. individueel). Kinderen die in groepsverband ambulante hulp of dagbehandeling krijgen, blijken (iets) meer tevreden te zijn dan kinderen in residentiële zorg. We gaan aan het eind van dit artikel in op de implicaties van onze bevindingen voor de praktijk van de jeugdhulp en het toekomstig onderzoek.

Boekbespreking
Linda van den Berk