Filosofie-Tijdschrift jrg. 31 nr. 5: William James

Beschrijving

Een los nummer bestellen kan via https://filosofie-tijdschrift.nl/nummer-nabestellen.
Een abonnement telt 6 nummers per jaar. Zie onze abonnementspagina.

Het vijfde nummer van deze jaargang is gewijd aan de Amerikaanse filosoof en psycholoog William James (1842-1910), die gerekend wordt tot de traditie van het pragmatisme.

Het pragmatisme wordt gekenmerkt door de nadruk die het legt op de verbinding tussen theorie en praktijk. Taal en denken worden veelal opgevat en beoordeeld als instrumenten voor praktisch handelen – in plaats van als representatie van een (theoretische) werkelijkheid. Waarheid wordt dus ook niet gedefinieerd aan de hand van een correspondentietheorie, maar in termen van praktisch nut. De mens is voor de pragmatici eerder een handelend en praktisch wezen dan een ‘denkend dier’. Effectiviteit wordt belangrijker gevonden dan theoretische of morele overwegingen.

Doorgaans wordt het pragmatisme vooral als ‘Amerikaanse’ stroming in de filosofie beschouwd (zie ook het derde nummer van de vorige jaargang over ‘(Amerikaans) pragmatisme’), maar James genoot een groot deel van zijn vorming in Europa en zijn denken vertoont veel overeenkomsten met de continentale levensfilosofie en fenomenologie.

In dit nummer treft u naast een definiëring van de belangrijkste termen uit het werk van James eveneens een biografie van hem aan, gevolgd door een lijst van James’ publicaties. Daarna komen de belangrijkste concepten van James aan de orde: zijn pragmatisch waarheidsbegrip en zijn radicaal empirisme.

Daarnaast treft u in dit nummer, na het themadeel, ook weer onze vier vaste rubrieken aan, evenals de berichten, boekbesprekingen en attenderingen.

Inhoud:

Erik Oger (1943-2021): begeesterend en kritisch
Peter de Wind

Themagedeelte

Inleiding
William James
Hein van Dongen 

Een biografisch pluriversum
Hein van Dongen 

Bibliografie van William James

Waar is wat werkt
Rein Gerritsen

James en de ‘zuivere ervaring’
Jan Bor 

De sensomotoriek van de filosofie
Hein van Dongen 

Comparatieve filosofie

Stemmen van de natuur
Renate Schepen 

Berichten

Filosofie van wetenschap en techniek

De tegenfeitelijke wereld van de counterfactual
Obscuur gedachte-experiment of sluitstuk van de causale redenering
Richard Starmans

Filosofie van politiek en cultuur

Jean-Jacques Rousseau, fakkeldrager van de Franse Revolutie en van het kindgericht onderwijs
Roger Boonen

Filosofie en onderwijs

Hölderlin in het HOVO
Eric Bolle 

Berichten

Boekbesprekingen

Basisboek Filosofie
Vincent van Hak 

De waardigheid van het politieke handelen
Eric Bolle

De eerste editie van Paulus
Tuur de Beer 

De utopie voorbij
Kunstmatige intelligentie in het hart van de samenleving
Richard Starmans

Filosofie zonder rem
Eric Bolle

Attenderingen