Filosofie-Tijdschrift jrg. 32 nr. 3: Nihilisme – lessen uit de Donaumonarchie

Beschrijving

Een los papieren nummer bestellen kan via https://filosofie-tijdschrift.nl/nummer-nabestellen.
Een abonnement telt 6 nummers per jaar. Zie onze abonnementspagina.

Het derde nummer van deze jaargang is gewijd aan het nihilisme, met speciale aandacht voor wat daarover gedacht, gedicht en geschreven is in Midden-Europa ten tijde van de Oostenrijk-Hongaarse Donaumonarchie (1867-1918) en het interbellum. Het zijn vooral de schrijvers en dichters die daar en toen leefden en werkten in de schaduw van Nietzsche, die in dit nummer aan bod komen. U kunt dan denken aan schrijvers als Franz Kafka, Hermann Broch en Robert Musil. Of aan een dichter als Georg Trakl.

Nietzsche voorzag eind negentiende eeuw de onvermijdelijke komst van het nihilisme en voorspelde dat die komst verschrikkelijke gevolgen zou hebben: ‘Het nihilisme staat voor onze deur’, schreef hij. ‘Waar komt deze meest sinistere van alle gasten vandaan?’ Hij vreesde dat de komst van het nihilisme weleens de onheilspellendste gebeurtenis aller tijden kon zijn.

Volgens de auteurs die hebben bijgedragen aan dit nummer, heeft Europa rondom de teloorgang van de Donaumonarchie voor het eerst kennisgemaakt met wat het nihilisme concreet en in de praktijk kan betekenen. Daar is namelijk voor het eerst ervaren hoe het nihilisme leidt tot richtingloosheid, geweld en het onvermogen om een rijk te besturen op een voor iedereen verbindende wijze. De schrijvers en dichters die in dit nummer aan de orde komen, hebben die ervaring doorleefd en proberen te doordenken wat dit betekent en welke alternatieven nog denkbaar zijn. Onvermijdelijk rijst in dit nummer ook de vraag in hoeverre de door hun getrokken lessen ook in onze tijd nog betekenis hebben.

Naast het themadeel treft u in dit nummer ook weer onze vier rubrieken aan, evenals de berichten, boekbesprekingen en attenderingen. Bijzonder aan dit nummer is de publicatie van het winnende essay van onze essaywedstrijd over klimaatverandering in de rubriek ‘Filosofie van politiek en cultuur’.

Inhoud

Themagedeelte Nihilisme

Inleiding
Nihilisme: lessen uit de Donaumonarchie
Eric Bolle

Vorig jaar in Mariënbad
Quinten Weeterings

Terug naar het alledaagse – Agamben en Kafka
Anton Simons

Avondlied
Georg Trakl – vertaling Eric Bolle

Een winteravond (versie 2)
Georg Trakl – vertaling Eric Bolle

‘Zijn wij krankzinnig omdat wij niet krankzinnig geworden zijn?’
Nietzsches nihilisme in Die Schlafwandler van Broch
Jesse Doornenbal

Nationalisme en nihilisme
Musil en Cacciari
Eric Bolle

Gezang van de afgescheidene
Georg Trakl – vertaling Eric Bolle

Comparatieve filosofie

In gesprek over karma
Julie Arends

Berichten

Filosofie van wetenschap en techniek

Een Griekse tragedie; Einstein, Bergson en de Tijd
Richard Starmans

Filosofie van politiek en cultuur

Half-gecultiveerd terrein: over civilisatie en andere wilde dingen
Linde De Vroey

Filosofie en onderwijs

‘Als hij zo graag met zichzelf experimenteert, waarom dan geen zelfmoord?’
Musil als examenstof op het vwo
Wouter Pols

Berichten

Boekbesprekingen

Het politieke, opnieuw gedacht
Karsten Meijer

De wederopstanding van ‘het Volk’
Donald Loose

De plicht tot macht
Eric Bolle

De voltooiing van Heideggers Gesamtausgabe
Charles Vergeer

Attenderingen