E-BOOK OOP 61 (2)

Inhoud van dit nummer

Volgspot: Advies
Herman Wieberdink

Werkgevers over orthopedagogen en orthopedagooggeneralisten: over competenties, positie en de toekomst
Lisa M. Tessensohn, Anja van der Voort & Maretha V. de Jonge

Het werkveld waarbinnen orthopedagogen werkzaam zijn, is aan verandering onderhevig. Begin 2020 werd de orthopedagoog-generalist opgenomen in de wet-BIG, terwijl over de beroepenstructuur van de pedagogische en psychologische beroepen wordt gediscussieerd. Dat vraagt om bezinning op de competenties en positie van master en postmaster geschoolde orthopedagogen. Deze kwalitatieve studie beoogt daar een bijdrage aan te leveren. In de huidige studie werden werkgevers gevraagd naar hun ervaringen met orthopedagogen(-generalisten) binnen hun organisatie, evenals hun verwachtingen van ontwikkelingen in het werkveld in de nabije toekomst. Er werd gebruik gemaakt van een doelgerichte steekproef. Met behulp van semigestructureerde interviews werden twintig werkgevers uit vijf sectoren bevraagd. Vervolgens werden de data met een deductief en inductief codeerproces geanalyseerd. Werkgevers benoemden een aantal competenties waarvan zij vinden dat orthopedagogen(-generalisten) zich onderscheiden van naastgelegen beroepen, zoals kennis over opvoedingsrelaties, een contextgerichte benadering en brede kennis van verschillende sectoren binnen het werkveld. Bij het toekennen van taken bleken werkgevers nauwelijks formeel onderscheid te maken tussen master en postmaster geschoolde orthopedagogen, terwijl ze wel informeel onderscheid maakten bij het toekennen van verantwoordelijkheden en duidelijke verschillen zien in competenties bij complexe zorgvragen. Competenties die nog meer aandacht verdienen in de postmasteropleiding zijn zelfreflectie, coaching van teams, bewerkstelligen van samenwerking en netwerkzorg. Bovendien gaven werkgevers aan dat orthopedagogen(-generalisten) hun kennis te weinig delen met andere professionals en niet genoeg participeren in het maatschappelijk debat. Aanbevelingen worden besproken en de inzichten van deze studie kunnen gebruikt worden om de master- en postmasteropleiding te blijven verbeteren.

Hulp aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen in de context van jeugdhulp en jeugdbescherming
Jana Knot-Dickscheit, Tim Tausendfreund & Marieke Boelhouwer

In dit beschouwende artikel staan kinderen en jongeren centraal die opgroeien in gezinnen met meervoudige en complexe problemen. Voor hen is het welzijn en de toekomst vaak zorgwekkend. Deze kinderen worden in het bijzonder geraakt door de vele belastende factoren in het gezinssysteem van ouders met psychosociale en sociaaleconomische problemen. Wetenschappelijke studies tonen aan dat deze kinderen op basis van een veelvoud aan en complexiteit van met elkaar verweven factoren beduidend vaker dan kinderen die niet onder deze omstandigheden opgroeien ontwikkelingsrisico’s, emotionele problemen en gedragsproblemen ondervinden. Hierdoor vormen kinderen en jongeren uit deze gezinnen een van de primaire doelgroepen van de jeugdbescherming. In het kader van de jeugdbescherming is het over het algemeen een grote uitdaging om tot verantwoorde beoordelingen te komen en beslissingen te nemen. In gezinnen met meervoudige en complexe problemen is dit extra moeilijk omdat de problemen zo vaak sterk met elkaar verweven zijn, per gezinslid verschillend kunnen zijn, en met elkaar kunnen interfereren en/of elkaar kunnen versterken. Dit maakt het beoordelen van de situatie, het nemen van beslissingen en het in gezamenlijkheid komen tot oplossingen buitengewoon ingewikkeld. Omdat het om een heterogene groep gaat, is een bepaalde mate van flexibiliteit van hulpverleners vereist. Dit roept de vraag op in hoeverre gestandaardiseerde besluitvormingsprocedures voldoende vrijheid bieden om optimaal gebruik te maken van professionele expertise en persoonlijke ervaring van gezinnen en gezinsleden. Als kinderbeschermingsmaatregelen problematisch verlopen (te denken valt aan zware vormen van kindermishandeling met soms de dood tot gevolg ondanks betrokkenheid van hulpverlening), dan zijn ook hier de oorzaken talrijk en op verschillende niveaus te vinden, en kunnen deze niet enkel bij gezinnen of hulpverleners worden gelegd, maar ook op organisatie- en systeemniveau.

Blind typen bij stellen: halen vmbo-brugklassers de achterstand op havo/vwo’ers in?
Henny van der Meijden

Zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs doen leerlingen steeds meer met de computer. Toch wordt weinig aandacht besteed aan het systematisch ontwikkelen van typevaardigheid van kinderen. In deze studie is nagegaan of het volgen van een cursus ‘blind typen’ effect heeft op de stelvaardigheid van brugklasleerlingen (vmbo/havo/vwo). Van 257 brugklassers werden data verzameld, 57 leerlingen deden mee aan een typecursus op school, van 38 leerlingen konden verdere data geanalyseerd worden. Voor en na de cursus maakten de leerlingen een stelopdracht op de computer. De kwaliteit van het stellen werd gemeten met vijf variabelen: het totaal aantal geproduceerde woorden, de lengte van de zin, de lexicale dichtheid, het aantal woorden met meer dan drie lettergrepen en de complexiteit van de tekst. Uit de resultaten bleek dat de vmbo-leerlingen de achterstand die zij hadden bij de voormeting grotendeels hadden ingelopen. Een belangrijk resultaat. Op basis van de bevindingen uit dit onderzoek zouden met name leerlingen uit een lager onderwijsniveau profijt kunnen hebben van het systematisch aanleren van typevaardigheid. Meer aandacht voor typevaardigheid op school lijkt daarmee gerechtvaardigd.

Boekbespreking
Annemie Desoete